Dementie, wat betekent dat voor mensen die het overkomt? Hoe verandert hun gedrag hierdoor en hoe beleven mensen met dementie hun ziekteproces? Wat verandert er voor hun omgeving?
Bij persoonsgerichte zorg, ‘warme zorg’, is elke bewoner uniek en staat het welzijn centraal, niet de ziekte. Als zorgverlener ben je te gast bij de bewoner. Dit is de basis voor het fieldlab.
Voordat je start met het Fieldlab is er veel aandacht voor wat je als CIO (Collega In Opleiding) kunt verwachten en wat jouw dromen en ambities zijn.
Bij de Inspiratiebijeenkomsten vertellen initiatiefnemers, praktijkbegeleiders, docenten, maar vooral CIO’s wat het ‘Fieldlab’ nu precies inhoudt.
De eerste maand krijg jij de kans de bewoners goed te leren kennen – wie zijn zij?
En willen we graag ook weten wie jij bent. Heb jij doorzettingsvermogen, ben je creatief en hou je van pionieren?
Het fieldlab sluit aan op de ervaringen en behoeften van jou als CIO.
Je neemt jezelf mee – wees je ervan bewust dat je jezelf als instrument kunt inzetten voor goed contact en eigen initiatief. Vind je eigen manier, eigenheid is heel belangrijk, kijk mee en word geen kopie van de ander.
Het fieldlab is modulair opgebouwd, de volgorde bepaal je samen – je hebt zelf de regie op het lesprogramma!
De studiegidsen zijn geschreven vanuit de praktijk met opdrachten in de praktijk, die je samen maakt en bespreekt. Soms tijdens het werk, soms tijdens de lesmiddagen die in overleg georganiseerd worden met docenten en praktijkopleiders. Dit zijn actieve dagdelen met intervisie, delen van ervaringen en opdoen van kennis.
Werkbegeleiders, praktijkopleiders en docenten hebben allemaal een rol in de begeleiding van de CIO. Bekijk in de animatie op welke manier zij daar invulling aan geven.
Als zorgverlener laat je de eigen regie bij bewoner, beweeg je mee met de bewoner en ervaar je elk contact als een nieuwe uitdaging.
Blijf nieuwsgierig! Denk niet dat je het wel weet, werk niet op routine.
Zie de bewoner als een spiegel: wat wil die mij vertellen met verdriet, gedrag of onrust? En blijf jezelf afvragen: waarom doe ik het zo? Kan het ook anders? Durf daarbij te improviseren, wees creatief voor elke dag een fijne dag!
Tijdens het fieldlab leer je veel over en met de bewoners in de praktijk. Je ervaart hoe je kunt improviseren, hoe je het anders kunt doen en hoe je kunt leren van jouw ervaringen en die van je collega’s.
Als CIO heb je de regie op je opleiding en help je elkaar in de ontwikkeling als zorgverlener, natuurlijk met gebruik van veel digitale mogelijkheden.
En natuurlijk leer je vaardigheden om ook na de opleiding door te blijven leren, want uitgeleerd ben je in de praktijk natuurlijk nooit!
Enkele organisaties vertellen in deze film waarom ze het Fieldlab zo goed vinden.
Leren in het fieldlab doe je samen. De opleiding is ontwikkeld door collega’s, zij delen hun kennis en ervaring in de lesmiddagen en coachen de CIO op de werkplek. Mensen met passie voor het vak, die je de ruimte geven om te leren. Durf te vragen!
En neem ook de ruimte om je verfrissende ideeeën te delen. Alleen samen kunnen we de zorg voor mensen met dementie steeds beter maken!
In het Fieldlab Verzorgende IG in de kleinschalige dementiezorg is warme persoonsgerichte zorg het uitgangspunt. Het gaat daarbij om het behouden van de kwaliteit van leven of het zelfs te verbeteren en liefdevolle aandacht voor de bewoners. Met als doel van iedere dag een fijne, betekenisvolle dag te maken. Voorop staat dat cliënten of bewoners en hun familieleden ‘gezien’ en begrepen worden en dat de zorgmedewerkers de middelen en ruimte hebben daar iets mee te doen.
Hoe leiden we het juiste personeel op, met voldoende niveau en met liefde voor het vak, zó dat de student op het moment dat hij/zij klaar is meteen de praktijk in kan? En hoe kunnen we zorgen dat het verschil tussen theorie en praktijk verdwijnt? Wat maakt dit Fieldlab zo bijzonder?
De kracht van dit Fieldlab ligt in het leren van en samen met de praktijk. De visie van de instelling, de bewoner en de dagelijkse werkpraktijk staan voorop. De studiegidsen zijn ontwikkeld door de praktijk en vervolgens is de vertaalslag gemaakt naar het Kwaliteitsdossier. Het leren is flexibel en praktijkgericht. Door intervisie en gesprekken reflecteert de student op wat er geleerd is en wat de student wil bereiken. In bijgaand document staat de achterliggende visie, uitgewerkt in zeven uitgangspunten helder beschreven.
Deze film neemt je mee in voorbeelden van ‘warme, persoonsgerichte zorg’
Wat zeggen andere over het Fieldlab
‘Het is de cliënt die bepaalt hoe zorgverleners en zorgorganisaties zo optimaal en liefdevol mogelijk kunnen bijdragen aan de kwaliteit van zijn of haar leven.’
(Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg)
Liefdevolle zorg, warme, persoonsgerichte zorg of belevingsgerichte zorg zijn allemaal benamingen voor die zorg waarbij de eigen identiteit van de persoon met dementie het uitgangspunt is en niet de ziekte. Het geheugen en het begrijpen van dingen gaan achteruit, maar emoties blijven in stand. Alleen door de bewoner goed te (leren) kennen, kun je de goede zorg leveren en bijdragen aan de kwaliteit van leven.
In het fieldlab is hier veel aandacht voor – hoe doe je dat in de praktijk?
De basisprincipes van Kitwood helpen daarbij, zie afbeelding hiernaast. In de zorg staan de basisbehoeften van mensen met dementie centraal. Kitwood stelt dat wanneer er niet aan een behoefte wordt voldaan, iemand niet kan functioneren als een persoon. Mensen met dementie hebben dezelfde behoeften als mensen zonder dementie. Bij iemand met dementie is de aandacht ervoor heel belangrijk, omdat de persoon kwetsbaarder is en vaak zelf niet meer in staat om zijn behoeften te vervullen.
Het begint al door gewoon te vragen: “Wat wilt u drinken?” Geen thee geven omdat het theetijd is of omdat ze dat vaak wil. Ook vragen: “Wat heeft u ook alweer in uw koffie?” Het contactmoment van de gestelde vraag en in staat zijn om te antwoorden, geeft haar een prettig gevoel. Dat stukje communicatie is belangijk. Mensen ervaren weer even wie ze zijn. Ze ervaren hun gewoontes. Het gaat vooral om dat stukje eigenwaarde.
Kirsten
Laatst zaten we voetbal te kijken. Een van de dames die ook mee zat te kijken, stond ineens op. Ze ging naar haar slaapkamer en kwam weer terug, ging weer weg en weer terug. Ze was onrustig. Het was het tijdstip dat vroeger haar (overleden) man thuiskwam. Ze zei: “Waar blijft die zak nou?” Ik zei: “Joh, die zit lekker even in de Gulden Swaen.” Het café waar ze vroeger vaak kwam. “Hij zit met z’n maten voetbal te kijken.” Ze keek me aan met een blik van: tja, wat kun je eraan doen? Ze gaat weer zitten en lekker voetbal kijken. En geniet weer van haar advokaatje.
Inge
Mevrouw kan moeilijk haar rust vinden. Vooral in de avond loopt zij heen en weer en lijkt op zoek te zijn naar nabijheid.
De verzorging kan niet constant bij haar in de buurt blijven en biedt haar voor de rust een levensechte pop aan. Hier reageert mevrouw goed op. Ze knuffelt de pop en zorgt voor de pop. Mevrouw Jansen zit met een grote glimlach op haar gezicht op een stoel, waarbij ze de pop wiegt, naar de pop lacht, en liedjes voor de pop zingt.
Meer lezen over liefdevolle zorg?
Handige tips en een e-learning over hoe je kunt bijdragen aan een goede dag voor iemand met dementie vind je op de site samendementievriendelijk.nl
Het fieldlab is ontwikkeld door de praktijk, vanuit de praktijk. Aan de hand van thema’s is een integrale methode ontwikkeld: in de praktijkoefeningen is de lesstof verwerkt en staat de visie centraal. Samen met het onderwijs is de koppeling met het Kwaliteitsdossier gemaakt.
Hier kun je alle studiegidsen vinden en downloaden als pdf.
Voor de Word-versie van de studiegidsen, kun je contact opnemen via het vragenformulier.
Wat kun je als CIO verwachten van het fieldlab?
Mijn ervaring over de opleiding is goed. Was wel even beetje chaos en wennen in t begin. De lessen zijn zeer nuttig en erg leerzaam en ook de intervisie is erg prettig en fijn. Online lessen is wel wennen voor mij. Hopelijk gaat dat gauw veranderen. Fijne docenten die goede en duidelijke presentaties geven over de theorie. Iets meer structuur en deadlines zou ik wel prettig vinden.
Top, ga zo door!
Ik kom niet uit de zorg, voor mij was het een nieuwe wereld. Ik vond de openheid meteen prettig, ik voelde me vrij snel als een collega gezien. Ik vind het leuk om op het moment te kijken hoe iets kan, hoe het wel gaat. Ik hou ervan om op een subtiele manier iets uit te proberen:
‘Een mevrouw die niet naar de thuiskapper wilde. We namen haar mee voor een korte wandeling en ze ging na de wandeling lekker zitten in de kappersstoel. Mevrouw vond het geen probleem meer om geknipt te worden!’
‘Een bewoner die geen zin had in de boterham die voor hem neergezet was. Ik haalde de boterham weg en vroeg: “Wat wilt u op uw boterham?”. Ik heb dat klaargemaakt en het broodje ging zo op!’
Het is vaak van het moment afhankelijk. Er zijn ook momenten dat het niet lukt hoor. Heel mooi dat je nu soms voordat je start met de opleiding mee kunt lopen in de huiskamer. Zodat je kunt zien: hoe zijn de mensen, hoe gaan anderen ermee om, is dit wat voor mij?
Ik heb het in ieder geval enorm naar mijn zin!
Het Fieldlab betekent dat de ‘Collega’s in Opleiding’ (CIO’s) in een werksituatie worden uitgedaagd en gemotiveerd om te leren. Dat lukt het best in een omgeving waarin zij het geleerde zelf direct toe kunnen passen, in de praktijk met de bewoner. Al doende ontdekken ze welke waarde de te leren competenties hebben voor de bewoner en wat zij als verzorgende kunnen betekenen in de zorgrelatie.
Leren en ontwikkelen doe je zelf, maar je kunt daarbij wel geholpen worden. De nieuwe onderwijsvorm vraagt van CIO’s een zekere mate van volwassenheid en zelfstandigheid. Werkbegeleiders sluiten hier vanaf dag 1 op aan in hun ondersteuning op de werkplek en praktijkbegeleiders en docenten via de intervisie en op lesmiddagen. Met als doel een gelijkwaardige samenwerking in de praktijk!
In deze animatie zie je hoe het samenspel tussen bewoner, CIO, werkbegeleider, praktijkopleider/-consulent en docent er in de praktijk uitziet.
Waarom zijn bestuurders zo enthousiast over het Fieldlab:
Mensen leren vooral in de praktijk: “Je leert het zoveel sneller doordat je het maar gewoon moet doen.”
Ik denk dat er ook een grote groep studenten is die het heel ingewikkeld vindt om vanuit de theorie zaken tot zich te nemen. Voor deze praktijkmensen is deze opleiding uitermate geschikt.
Het vraagt ook wel wat van je organisatie om extra uren te besteden voor de werkbegeleiders, praktijkopleiders. Aan de andere kant heb je ook een leerling die in de praktijk goed meewerkt.
Voorbeelden uit de praktijk kunnen ze ook echt inbrengen als lesmateriaal, voor de intervisie.
Het is een officieel diploma, alleen de weg ernaartoe hebben we aangepast.
Bekijk de hele film voor de ervaring van 3 bestuurders.
